CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
|
|
|
|
| DUYURULAR |  |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odun Kapı Cami Çeşmesi- MERKEZ
ODUNKAPI CAMİİ ÇEŞMESİ / MÜHÜRDAR AHMED AĞA ÇEŞMESİ
Günümüzde çeşme, Damlacık Yokuşu’nun başında, Odunkapı Mahallesi'nde yer alan Odunkapı Camil’nin giriş kapısının sağ tarafında, son cemaat yeri İçindedir. M. Aktepe, çeşmenin Mühürdar Ahmet Ağanın vasiyeti gereğince; Gedik el-Hac Mustafa Efendi tarafından aynı sokak üzerindeki bir evin alt katma inşa edildiğini, daha sonra buradan kaldırılarak Odunkapı Camii’nin son cemaat yerine, giriş kapısının hemen yakınma yerleştirildiğini ifade etmektedir. Çeşme günümüzde iyi durumdadır ve suyu aktığı için abdest alma amacına yönelik kullanılmaktadır.
İki cepheli çeşme olması nedeniyle tek örnektir.
Mimari Özellikleri
Kareye yakın dikdörtgen planlı çeşme, iki cephelidir ve mermer malzeme ile kaplıdır. İki adet ayna taşı ve kitabesi özgün olan çeşme; caminin son cemaat yerine getirilip yeniden monte edildiğinde, iki cephesindeki ayna taşlarının her iki yanma ve üst kesimlerine mermer malzemeden ilaveler yapılmış, alt kesimi İse seramik malzeme ile kaplanmıştır.
Ayrıca üstte mermer malzemenin bitiminden itibaren tavana kadar olan kesim demir profillidir ve cam malzeme ile kapatılmıştır.
Çeşme cepheleri her ne kadar benzer özellikler taşısa da. ayna taşlarının boyutları birbirinden farklıdır. Örneğin, girişin hemen sağındaki, kitabenin de bulunduğu çeşme cephesi diğerine göre daha dar ve ayna yüksekliği de daha alçak tutulmuştur. Ayna taşında mevcut olan tek lüle deliğine günümüzde bir adet musluk ve bunun alt kesimine, mevcut zemin seviyesinde, ayma taşından dışa doğru taşan seramik kaplı bir yalak yerleştirilmiştir. Buradan iki basamakla inildiğinde çeşmenin diğer cephesine ulaşılmaktadır.
Diğer cephenin boyut olarak daha geniş ve yüksek olduğu kolayca fark edilmektedir. Bunun ayna taşındaki özgün lüle deliği kapatıldığından, alt kesimine sonradan seramikle kaplanmış bölüm eklenmiş ve üzerine üç adet yeni musluk yerleştirilmiştir. Ayrıca çeşmenin önüne mevcut zemin seviyesinin altında, seramikle kaplanmış eni dar ve derin bir yalak eklenmiştir.
Süsleme Özellikleri
Çeşmenin iki cephesinde yer alan süslemeler, aynı olmamakla birlikte benzer özellikler göstermektedir. Dikdörtgen şekilli çeşme aynalarının üzerinde kazıma ve kabartma tekniği ile oluşturulmuş Barok karakterli bezemeler yer almaktadır.
Son cemaat yeri girişinin hemen sağındaki çeşme aynası en dışta enlice bir bordürle sınırlandırılmıştır. Bordürün ortasında ve köşelere yakın kesimlerde, volütü anımsatan motifler düz ve ters olarak yerleştirilmiştir.
Lülenin bulunduğu kesim, basık kemerli bir çökertme içine alınmıştır. Çökertmede, çerçeve İçine alınarak altlı üstlü yerleştirilmiş, iki adet kompozisyon dikkati çekmektedir. Alttaki dikdörtgen şekilli çerçevenin orta kesiminde bir adet lüle deliği, bunun üst kesiminde bir kaş kemer ve köşeliklerine yerleştirilmiş altı kollu deniz yıldızını anımsatan bezemeler mevcuttur. Söz konusu dikdörtgen şekilli çerçevenin iki yanında, sağlı sollu işlenmiş ve çerçeve boyunca yükselen iki adet servi motifi görülmektedir. Bunun üzerinde, üst kesimi üç kademeli kemerle sınırlandırılmış çerçeve içindeki hurma ağacı, aşağı doğru sarkan top şeklindeki meyveleri ile bütünlük arz etmektedir. Bu kompozisyonları, basık kemerin üstüne yerleştirilmiş yarım şemse motifi taçlandırmakta, etrafını ise “S” ve “C” kıvrımlı, bitkisel karakterli süslemeler kuşatmaktadır. Çeşmenin üzerindeki ayrı bir mermer blokta, çeşmenin kitabesi bulunmaktadır.
Çeşmenin diğer cephesindeki ayma, bezeme açısından daha zengindir. Çeşme ayması, en dışta “S” ve “C” kıvrımları yapan bitkisel karakterli süslemeye sahip enlice bir bordürle üstten ve iki yandan sınırlandırılmıştır. Lülenin bulunduğu kesim, basık kemerli bir çökertme içine alınmıştır. Sözkonusu kemer, iki yanda burmak sütünce benzeri unsurlar üzerine oturtulmuştur. Çökertmenin İçinde, dikdörtgen şekilli bir çerçeve ve bunun üst kesimine yerleştirilmiş büyük gülbezek motifi dikkati çekmektedir. Alttaki çerçevenin orta bölümünde bir adet lüle deliği, bunun üst kesiminde bir kaş kemer ve köşeliklerine yerleştirilmiş birer adet küçük rozet motifleri mevcuttur.
Sözkonusu çerçevenin iki yanında, sağlı sollu işlenmiş ve çerçeve yüksekliğini aşarak, üstteki gülbezek motifinin orta kesimine kadar yükselen iki adet sem motifi görülmektedir. Bu kompozisyonları basık kemerin üst kesimindeki yarım şemse motifi taçlandırmakta, etrafını ise çiçek ve yapraklardan oluşmuş bitkisel karakterli süsleme kuşatmaktadır.
Tarihlendirme
Çeşmenin inşa kitabesi mevcuttur. M. Aktepe23 bu kitabeden yola çıkarak çeşmeyi Mühürdar Ahmed Ağa Çeşmesi olarak adlandırmıştır. Ayrıca Mühürdar Ahmed Ağa’mn vasiyeti üzerine, H.1151/M.1738-1739 yılında Gedik El-hac Mustafa Efendi tarafından, aynı sokak üzerinde bir konutun altında inşa edildiğini ve daha sonra caminin son cemaat yerine taşındığını belirtmektedir.
İki cepheli çeşmenin, beş satırdan oluşan kitabe metni şöyledir;
Ve sakâhüm Rabbühüm şaraben tahura
Mühürdar Ahmed Ağa kim bu faniden giderken ah.
Vasiyyet eyledi lillah ola bir yerde ma’ icra.
Gedik El-Hac Mustafa edüb ta bezl-i makdurun.
Yapub bu çeşmeyi bi’llah ki şud sad mürdeler ihya
Görenler leb küşad edüb halimi dediler tarih
Muhal yerine yapılmış hele bu çeşme-i ziba.
Sene: 115124.
Türkçe açıklaması:
Rableri onlara temiz bir içecek sunacaktır.
Ah! Mühürdar Ahmed Ağa bu geçici dünyadan giderken
Allah için bir yerde su (çeşme) yapılmasını vasiyet etti
Gedik el- hac Mustafa Allah’ın emrini yerine getirip
Allah için binlerce ölüyü diriltecek bu çeşmeyi yapıp
Halimi görenler dudaklarını açıp tarih dediler
Hele bu güzel çeşme imkânsız bir yere yapılmış
Sene: 1151.
Çeşme, kitabe metninden de anlaşılacağı gibi H.1151/M. 1738-1739 yılında Mühürdar Ahmed Ağa tarafından inşa ettirilmiştir.
Kaynak: İzmir Kemeraltı bölgesindeki Osmanlı Dönemi Çeşmeleri ( R. Eser Gültekin)
Fotoğraflar: E.Şaşmaz |
| Odun Kapı Cami Çeşmesi- MERKEZ Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  | |
|
|
