İzmir ili, Urla ilçesinin yaklaşık 2,5- 3 km. kadar doğusunda yer alan SUNGURLU KÖYÜ, günümüzde terk edilmiş yerleşimlerdendir.
Eğimli bir arazi üzerine kurulmuş köy yerleşiminden bir cami, bir hamam, bir çeşme kalıntısı ulaşabilmiştir. Konutların ise hiçbirinin ayakta olmadığı, tümünün hemen hemen temel seviyesine kadar yıkılmış olduğu gözlenmektedir. Caminin yaklaşık 500- 600 metre kadar batısında 1990 ‘lı yılların sonlarına kadar görülen mezarlık, günümüzde tarla haline getirilmiş, mezarlıktaki taşlar ise, toprağa gömülerek saklanmıştır.
Hamam,Sungurlu köyünde Sungurlu caminin Yaklaşık 40 metre doğusundadır. Bugün müstakil konutların arsa sınırları içinde kalmıştır. Duvarlarında biten ağaç gövdeleri yapıyı tehdit etmektedir. Bitki örtüsü çevresini ve içine kuşatmış durumdadır ; üst örtüsü ve duvarlarının belirli kesimlerinden yukarı yIkılmasına rağmen mekanları tanınabilir durumdadır.
İnşa malzemesi olarak kabayonu taş ve bu taşların arasında düzensiz yerleştirilmiş tuğlalar kullanılmıştır.
Kuzey Güney doğrultusundaki dikdörtgen planlı hamam doğudan batıya eğim yapan arazi üzerindedir. Hamamın bugüne kalabilen kesimleri A-B-C-D- ve E harfleri ile tanıtacağımız mekanlarıdır. Güney batı köşesinde traşlık/ tuvalet mekanı B hamamın genel planından taşıntı yapmaktadır. Batı duvarı üzerinde duvarların zamanla yıkılması sonucu iki farklı gedik açılmış durumdadır. Kuzey ve Doğu duvarlarının büyük bir kesimi yıkılmıştır ve kalanı da toprağa gömülüdür.
Enine planlı sıcaklığın C Güneydoğu köşesinde planda da işaretlediğimiz gibi Güney duvarının doğuya doğru devam ettiğini gösteren duvar dişi görülmektedir.
Ana kütleden ayrı bir çıkıntı oluşturan traşlık / tuvaletin B konumu yadırganmaktadır, ancak sıcaklığın güneyinde yer aldığını tahmin ettiğimiz ılıklık ve soyunmalık mekanlarına ait hiçbir iz mevcut değildir. Bu nedenle B mekanının bu iki mekana göre konumu hakkında bazı tahminlerde bulunmak mümkündür. Tıraşlık/ tuvalet mekanının Güney duvarının doğuya doğru devam edip tıraşlık genişliğinde bir ılıklık oluşturduğu düşünülebilir.
Böylece oluşan doğu batı yönlü düzgün duvarın güneyine de soyunmalarının yerleştirilmesi mümkün olabilir ancak yukarıda da söylediğimiz gibi böyle bir restitüsyon için elimizde hiçbir veri mevcut değildir.
Bu kesimdeki mekanların konumu ancak bir kazı sonucu kesinlikle kazanabilecektir. Güney duvarındaki sıcaklık girişi tahrip olduğundan bugün dikdörtgen şekle dönüştürülmüştür.
Bu girişin hamamın diğer girişlerinde de kontrol pencerelerindeki gibi sivri Kemerli olduğunu düşünüyoruz.
Enine planlı sıcaklığın üst örtüsünün tamamı yıkılmıştır. Mekan ortada kubbe ile örtülü Kare bir alan ve bu alanın iki yanında Kuzey Güney yönünü beşik tonozlarla örtülü birer mekandan oluşmaktadır. Kubbeye geçiş pandantiflerle sağlanmıştır. Geniş bir kemer Kubbe ve tonozları birbirinden ayırmaktadır. Kemerleri taşıyan plasterler ve kemer ayakları seçilebilmekle beraber Kemerin formu saptanamamaktadır.
Sıcaklığın Güney duvarı üzerindeki bir açıklıktan tıraşlık /tuvalete girilmektedir. Açıklığın üzeri Bursa kemeri örtmektedir mekanın üzeri pandantif geçişli bir kubbe ile örtülürken kubbe bugün tamamen yıkılmıştır. Bu mekanın içi molozla dolmuştur.
Sıcaklığın Kuzey duvarının Doğu kesimindeki bir açıklıktan doğu halvetine (D) kısmına girilmektedir. Üst örtüsü göçmekle beraber Batı Halveti ile yaklaşık aynı ölçülerde ve kare planlı olan doğu halvetinin hamamın diğer mekanlarına bakarak pandantif geçişli bir kubbe ile örtülü olduğunu söylemek mümkündür.
Doğu halvetinin batı duvarı üzerindeki zorlukla seçilebilen bir açıklıktan batı halvetine ( E ) kısmına geçirmektedir. Halvetin üzeri pandantif geçişli bir kubbe ile örtülüdür.
Batı halvetinin kuzey duvarına tuğladan sivri Kemerli kontrol penceresi yerleştirilmiştir. Halvetleri Kuzey duvarı boyunca doğu batı doğrultusu su deposu uzanmaktadır. ( F) kısmı beşik tonozlu örtülü Deponun ortasına dikdörtgen şekilli Işık gözü açılmıştır.
Sungurlu Köyü hamamının plan şemasını Semavi Eyice'nin hamamlar hakkında yaptığı sınıflandırmaya göre” ortası kubbeli enine sıcaklıklı ve çifte halvetli” tipe dahil etmek mümkündür.
Hamamın bir inşa kitabesi yoktur hakkında bilgi veren herhangi bir kayda da rastlanmadı , ortası kubbeli enine sıcaklıklı ve çifte halvetli Anadolu Hamamları Selçuklu döneminden 17. yüzyılın sonuna kadar inşa edilmekle beraber örneklerin 2/3'ü 15 yüzyılda tarihlenmektedir Ayrıca tuğla süslemelerine göre 15. yüzyıla tarihlenen ve hamamın 40 metre uzağındaki Cami hamamla birlikte külliye oluşturmaktadır. Bu bilgilerin ışığında hamam 15. yüzyıla tarihlendirmenin uygun olduğu düşünülmektedir.
KAYNAK: SEDAT BAYRAKAL (Urla ve Köylerindeki Türk Dönemi Sosyal Anıtları )
FOTOĞRAFLAR: EROL ŞAŞMAZ
Sungurlu köyü eski hamam –( Urla ) Fotoğraf Galerisi
CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
