Perperene antik kenti; Mysia bölgesinde, Bergama ile Ayvalık ilçeleri arasındaki Muhteşem Fıstık çamı ormanları ve granit taşlarıyla ünlü, arasından ırmaklar geçen Kozak Yaylasında, Aşağıbey köyü yakınında Çakıl kayası denilen yerde bulunuyor.
Strabon ve Bizantion'lu Stephanos'un da isminden söz ettiği Perperene'nin Hellen dilinde bir anlamı yoktur. Bilge UMAR ismin aslının Luvi dilinden Parparana yani Pa-(a)rpa-(u)ra-wana "Koca su pınarının Ülkesi" olduğu kanısında. Yöre Madra dağının (Antik Pindasos dağı olarak da kayıtlarda ve yer adlarında rastlıyoruz) uzantılarında, ama ılıcaların da yoğun olduğu bir bölge.
Perperene ilk kez 1886-1889 yıllarında yüzey araştırmaları yapılmış ve planları çıkarılmıştır. Ancak günümüzde kalıntıları oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Akropolde iç içe iki sur kalıntısı, 2000 kişilik tiyatronun kalıntıları belirgindir. Özellikle tiyatro kaveaları(oturma yerleri) yer yer çok sağlam durumdadır Bir tapınak ve hamam kalıntısı vardır. Agora(pazar yeri) kalıntıları ve her tarafa yayılmış işlenmiş taşlar ve sütun tamburları görülmektedir. Ayrıca Perperene'de çok ilginç bir nekropol(mezarlık) ve kayalara oyulmuş lahitler var. Bu kalıntılar Hellenistik ve Roma dönemlerine tarihlenirler. Roma devri sonlarına kadar kentte birbirinden farklı on beş damgalı sikke basılmıştır. Bu sikkeler üzerindeki resimlerden Perperene'de Zeus, Athena, Apollon, Aphrodit, Demeter ve Asklepios'un saygı gördüğü anlaşılmaktadır.
Bergama krallığının sayfiye kenti olan Perperene M.S.V.yüzyıldan sonra Bizans'ın piskoposluk merkezi olmuş ve bu arada Teodosiupolis ismini almıştır. Theodosiupolis ismiyle uzunca bir dönem anıldığı anlaşılmakta. Ancak Anadolu'lu bir isim olduğu hemen anlaşılan Perperene binyıllardır yaşamakta..
KAYNAKLAR:
İlkçağda Burhaniye-Prof.Dr.Engin BEKSAÇ
Bergama-Prof. Dr.Wolphang RADT
Mysia-Prof.Dr.Bilge UMAR
Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası -Prof.Dr.Veli SEVİN