Çorakkapı (Bostanîzâde Mahmud Efendi) Cami Medresesi – Basmane –( Konak Merkez)
Bostanîzâde Mahmud Medresesi, Konak İlçesi Basmahâne semtinde Gaziler Caddesi’nde yer alan Çorakkapı Camii’nin yanındaydı. Hurufat ve vakıf esas defterlerinde bu medrese ve cami “Hatuniye Mahallesi’nde kâin Mahmud Efendi Cami-i şerîfi ve medresesi” veya “Bostancızâde Hacı Mahmud Efendi Camii” olarak kayıtlıdır. Cami ve medrese sonradan halk arasında Basmahâne veya Çorakkapı adlarıyla meşhur olmuştur. Nitekim son yüzyıldaki kayıtlarda medrese Çorakkapı adıyla kaydedilmiş ve bu adla bilinmiştir.
Medresenin vakfiyesi elimizde mevcut olmadığından tam olarak hangi tarihte inşa edildiğini tespit etmek mümkün olmadı. İzmir camilerine dair bilgi veren Halil Gürkaya, üzerinde kitâbe bulunmayan Çorakkapı Camii’nin 1159 (1746/1747) yılında inşa edildiğini belirtir. Ancak medreseye dair ulaşabildiğimiz on sekizinci yüzyıl başlarına ait bir vakfiye medresenin bu tarihten daha önce inşa edildiği konusunda fikir verdiği gibi bânisini de açıkça belirtmesi bakımından önemlidir.
16 Rebiulahir 1127 (21 Nisan 1715) tarihli bu vakfiye Eyüp Ağazâde Ali Ağa’nın eşi ve Bostanî Mustafa Ağa b. Hüseyin Ağa’nın kızı Hatice Hanım’a aittir. Bir mikdar mülkünü evladiye üzere vakfeden Hatice Hanım, evladı neslinin kesilmesi halinde akar gelirinin Hatuniye Mahallesi’nde yer alan, annesi Ayşe Hanım’ın babası ve dolayısıyla dedesi Bostanî el-Hâc Mahmud Efendi tarafından bina edilen medresedeki talebelere taksim edilmesini istemiştir. Bu bakımdan medrese ile caminin on yedinci yüzyılda Bostanî el-Hac Mahmud Efendi tarafından inşa edildiğini söylemek mümkündür.
Nitekim 25 Muharrem 1143 (10 Ağustos 1730) tarihli el-Hac Osman Ağa b. Ali Ağa vakfiyesinde Hatuniye Mahallesi çarşısında vakfettiği dükkânların bir tarafında “Mahmud Efendi Camii Medresesi”ne ait vakıf mülkü olduğu kayıtlıdır.
Tevcih kayıtlarında on sekizinci yüzyıl ortalarında Bostanîzâ de Camii ve medresesi vakfına mütevelli olarak çeşitli kimselerin getirildiği görülmekle birlikte medreseye tayin olunmuş müderrislerin atamalarına ilişikin kayıtlar bu yüzyılın sonundan itibaren yansımıştır. Bu kayıtlarda medresenin müştemilatı ve hücre sayıları hakkında herhangi bir bilgi yer almadığı gibi müderrislerin akçelerine ve medresenin gelir kaynaklarına dair bir ifadeye de rastlanılmamaktadır.
Medreseye tayini yapıldığını tespit edebildiğimiz son müderris 1886 yılında bu göreve gelen Hacı Osman Efendi’dir. Yirminci yüzyıl başlarında bakımsız hale gelen medrese 1900 yılında mahalle ahalisi tarafından tamir ettirilmiş ancak günümüze ulaşmamıştır.
Medresenin tespit edebildiğimiz müderrisleri ve görev yılları şu şekildedir. Seyyid Ahmed b. Ahmed (?-1797), Seyyid Mehmed b. Mehmed (1787-1808),482 Seyyid Mustafa Safvet (1808-1830), oğlu Seyyid Mehmed Emin ve Seyyid Ahmed (1830-?),483 el-Hac Osman(?-1886).
KAYNAK: OSMANLI DÖNEMİ İZMİR MEDRESE VE KÜTÜPHANELERİ ( Yasin TAŞ )
Çorakkapı (Bostanîzâde Mahmud Efendi) Cami Medresesi – Basmane –( Konak Merkez) Fotoğraf Galerisi
CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
