CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
|
|
|
|
| DUYURULAR |  |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ESKİ HACI ÖMERLİ KÖYÜ - ALİAĞA
Eşsiz doğal güzellikler arasında insanı geçmişe götüren, özgünlüğünü tümüyle koruyan bir köy Hacı Ömerli. Aliağa’ya bağlı köy, Yeni Şakran yakınında Izmir-Çanakkale yolunun 8,5 km. doğusunda konumlanmıştır.
Köyün sınırları doğuda Güzelhisar Barajı’ndan batıda sahile dek uzanmaktadır . Günümüzde yapılaşma sahil kenarındaki Mavi Köşe Mahallesi’nde, kıyıdan 4 km. içeride Karakuyular Mahallesi’nde, en üst kotta da Hacı Ömerli’de olmak üzere üç odak alandadır. Eski yerleşim yeri olan Hacı Ömerli, günümüzde yalnızca iki hanenin sürekli yaşadığı bir yerdir. Geçmişte Hacı Ömerli Köyü’nün yaylası olan ve daha verimli olduğundan, yazın burada yaşanılan Karakuyular Mahallesi’nde bugün altı hane yaşamaktadır.
Hacı Ömerli Köyü’nün geçmişi konusunda kesin bir veri bulunmamakla birlikte, sözlü tarih araştırmalarına göre, alanın 300-400 yıla dayanan bir tarihi olduğu düşünülmektedir (Ali Dündar). Köyün kuruluşuna ilişkin olarak ise, köye adını veren ve kışın Bağışlar Köyü’nde yaşayan Hacı Ömer’in önceleri yazları yayla gibi keçilerini otlatmak üzere buraya geldiği, daha sonra sürekli olarak köyde kaldığı ifade edilmektedir.
On yıldır köyde muhtarlık görevini yürüten Ali Dündar, köyün 400 hane ve 1100 nüfuslu olduğunu belirtmektedir. Geçmişte köyde Zeytinyağı Fabrikası, Çitlembik Fabrikası ve Un Fabrikası olduğunu, zeytinyağı fabrikasının iç aksamının durduğunu ifade etmektedir. Hacı Ömerli Köyü’nün bu bağlamda çevresine göre daha gelişmiş, daha merkezi ve büyük olduğu, o dönemde civar köylerden zeytinyağı çıkartmaya gelindiği bilgisinden de anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra, geçmişte yerel zanaatların da köyde varlık gösterdiği, kilim, halı ve el dokumacılığı olduğu ifade edilmektedir. Ayrıca, nalbant, semerci, berber, terzi, marangoz, bakkal ve tüfek tamircisinin bulunduğu belirtilmektedir. Çetin Solmaz evi, geçmişte köyün kahvesi iken, daha sonra ev olarak kullanılmıştır.
YERLEŞİM DOKUSUNU OLUŞTURAN YAPILAR
Köyde genellikle tek katlı olan taş evler, ilkokul binası ve cami yapısı bulunmaktadır. Eğimli arazi üzerinde yerleşmiş olan köyün, topoğrafya ile uyumlu organik bir dokusu bulunmaktadır. Caminin kuzeybatısında uzanan geniş boşluk, köyün meydanı niteliğindedir . Bu meydanla bağlantılı ara sokaklar farklı yönlere uzanmaktadır.
Hacı Ömerli’deki cami ise yerel halk olmadığından işlevsizdir. Caminin dairesel taş sütunlu ve kemerli son cemaat yeri sonradan kapatılmıştır . Ahşap dikmeli kadınlar mahfili ve yuvarlak kemerli pencereleri olan harim oldukça yalındır.
Yapının minaresi kuzeybatı köşesine bitişiktir.
Köyde üstü tonoz formlu iki sarnıç yapısı vardır. Bunlardan biri köy girişinde olup, çevresinde 56 adet kuyu bulunduğu belirtilmektedir . Dağdan gelen suyun burada toplandığı, taşmayı engellemek üzere kuyular arasında bağlantı olduğu aktarılmaktadır. Diğer sarnıç ise, cami yapısının güneydoğusundadır.
Köy Evleri
Köydeki konutlar genellikle tek katlı olmakla birlikte, az sayıda “hanay” denilen alt katı depo, üstü ev olan yapı da vardır. Evler, Türk evi karakteristiklerini yansıtan, yalın kırsal yapılardır. Evlerin büyük bölümü kullanılmadığından bakımsız kalmakta ve yıpranmaktadır. Yerleşimde harabe durumuna gelmiş kısmen izleri algılanan örnekler de görülmektedir. Evlerin parsel büyüklüklerine bakıldığında, 70 ila 300 m2 arasında değişen çok farklı büyüklükte parseller olduğu görülmektedir.
Evler taş duvarlı, genellikle tek katlı ve düz damlıdır (Resim 9). Çatı bitiminde Muğla yöresinin gumelalarını çağrıştıran kayrak taşlar dikkat çekmektedir. Çeperdeki bu kayrak taşlar yerel taş olup, “kıygın” olarak adlandırılmaktadır. Düz damlı evlerde, ağaç tali kirişler üzerine çırpı, üstüne de “geven” denilen bitki serilmektedir.
DEĞERLENDİRME
Geçmişte yakın çevresine göre daha önemli yapılar içeren ve merkezi konumda olan Hacı Ömerli Köyü, 1970’lerde Aliağa Petrol Rafinerisi’nin kurulması sonrasında halkın burada çalışmaya başlaması ile terk edilmiş ve yerleşim köyün aşağısındaki ana yol yakınında bulunan Mavi Köşe Mahallesi’ne taşınmıştır.
Bu da, özgün durumda genellikle tek katlı ve düz damlı olan evlerin üst örtülerinin yıpranmasına, cephe ögelerinin yok olmasına neden olmuştur. Evlerin bir kısmı üst örtüleri dışında tümüyle ayakta iken, bazıları zaman içinde harabe durumuna dönüşmüştür. Bununla birlikte halk hayvancılık uğraşını sürdürmeyi bırakmamış ve evler hayvan barınağı olarak kullanılmış ve kullanılmaktadır.
Hacı Ömerli Köyü de, kentteki iş olanakları sebebiyle terk edilmiş olmasına karşın, yerel halkın köye ilişkin belirttiği sorunlar temiz su şebekesinin olmaması, yolun yapılmaması ve toplu taşıma sisteminin bulunmamasıdır. Korumanın temel ilkesi, yapıların yaşatılması ve sürekli bakımının sağlanmasıdır; dolayısıyla köyün tekrar yaşatılabilmesi için öncelikli olarak belirtilen hizmetlerin götürülmesi gereklidir. Aksi durumda, taş mimarisi ile çarpıcı olan köy kaderine terk edildiğinde zaman içinde hızla yok olmaya mahkûm olacaktır.
Eski Hacı Ömerli Köyü, etkileyici ve büyük ölçüde korunmuş özgün dokusu ile terkedilmiş geleneksel yerleşimlerin yeniden hayat bulması adına yapılabilecek çalışmalar için örnek oluşturabilecek potansiyele sahiptir.
Kaynak: Mimarlık, Planlama ve Tasarım Alanında Yeni Ufuklar
Fotoğraflar: Erol Şaşmaz |
| ESKİ HACI ÖMERLİ KÖYÜ - ALİAĞA Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  | |
|
