Tarihi Mekanlar Kişisel Ansiklopedi Erol ŞAŞMAZ
  İZMİRİN ÖZEL MEKANLARI
      KINIK MEKANLARI
      KARABAĞLAR MEKANLARI
      BERGAMA MEKANLARI
      BORNOVA
      MERKEZ MEKANLARI
      MENEMEN MEKANLARI
      TİRE
      ÇİĞLİ
      NARLIDERE MEKANLARI
      GÜZELBAHÇE MEKANLARI
      GAZİEMİR MEKANLARI
      ALİAĞA MEKANLARI
      BALÇOVA MEKANLARI
      BAYINDIR MEKANLARI
      BAYRAKLI MEKANLARI
      BEYDAĞ MEKANLARI
      BUCA
      ÇEŞME MEKANLARI
      DİKİLİ MEKANLARI
      FOÇA
      KARABURUN MEKANLARI
      KARŞIYAKA MEKANLARI
      KEMALPAŞA
      MENDERES MEKANLARI
      ÖDEMİŞ MEKANLARI
      SEFERİHİSAR MEKANLARI
      SELÇUK
      TORBALI
      URLA MEKANLARI
  İZMİRİN ENDÜSTRİ MİRASI
  İZMİRİN LEVANTEN EVLERİ
  İZMİRİN İLÇELERİ
  İZMİRİN CAMİLERİ
  İZMİRİN KİLİSELERİ
  İZMİRİN ANITLARI
  İZMİRİN ŞEHİTLİKLERİ
  İZMİRİN HANLARI
  İZMİRİN HAMAMLARI
  İZMİRİN KAPLICALARI
  İZMİRİN ÇEŞMELERİ
  İZMİRİN SU KEMERLERİ
  İZMİRİN KÖPRÜLERİ
  İZMİRİN KALELERİ
  İZMİRİN SAAT KULELERİ
  İZMİRİN TÜRBELERİ
  İZMİRİN MEDRESELERİ
  İZMİRİN KERVANSARAYI
  TARİH VE KÜLTÜR TURİZMİ

Mail listemize abone
olun, güncel
yayınlarımızdan
haberdar olun!

Bunun için,
Lütfen mail adresinizi girin.
  Ana Sayfa   |  İletişim   
ESKİ HACI ÖMERLİ KÖYÜ - ALİAĞA

Eşsiz doğal güzellikler arasında insanı geçmişe götüren, özgünlüğünü tümüyle koruyan bir köy Hacı Ömerli. Aliağa’ya bağlı köy, Yeni Şakran yakınında Izmir-Çanakkale yolunun 8,5 km. doğusunda konumlanmıştır.

Köyün sınırları doğuda Güzelhisar Barajı’ndan batıda sahile dek uzanmaktadır . Günümüzde yapılaşma sahil kenarındaki Mavi Köşe Mahallesi’nde, kıyıdan 4 km. içeride Karakuyular Mahallesi’nde, en üst kotta da Hacı Ömerli’de olmak üzere üç odak alandadır. Eski yerleşim yeri olan Hacı Ömerli, günümüzde yalnızca iki hanenin sürekli yaşadığı bir yerdir. Geçmişte Hacı Ömerli Köyü’nün yaylası olan ve daha verimli olduğundan, yazın burada yaşanılan Karakuyular Mahallesi’nde bugün altı hane yaşamaktadır.

Hacı Ömerli Köyü’nün geçmişi konusunda kesin bir veri bulunmamakla birlikte, sözlü tarih araştırmalarına göre, alanın 300-400 yıla dayanan bir tarihi olduğu düşünülmektedir (Ali Dündar). Köyün kuruluşuna ilişkin olarak ise, köye adını veren ve kışın Bağışlar Köyü’nde yaşayan Hacı Ömer’in önceleri yazları yayla gibi keçilerini otlatmak üzere buraya geldiği, daha sonra sürekli olarak köyde kaldığı ifade edilmektedir.

On yıldır köyde muhtarlık görevini yürüten Ali Dündar, köyün 400 hane ve 1100 nüfuslu olduğunu belirtmektedir. Geçmişte köyde Zeytinyağı Fabrikası, Çitlembik Fabrikası ve Un Fabrikası olduğunu, zeytinyağı fabrikasının iç aksamının durduğunu ifade etmektedir. Hacı Ömerli Köyü’nün bu bağlamda çevresine göre daha gelişmiş, daha merkezi ve büyük olduğu, o dönemde civar köylerden zeytinyağı çıkartmaya gelindiği bilgisinden de anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra, geçmişte yerel zanaatların da köyde varlık gösterdiği, kilim, halı ve el dokumacılığı olduğu ifade edilmektedir. Ayrıca, nalbant, semerci, berber, terzi, marangoz, bakkal ve tüfek tamircisinin bulunduğu belirtilmektedir. Çetin Solmaz evi, geçmişte köyün kahvesi iken, daha sonra ev olarak kullanılmıştır.

YERLEŞİM DOKUSUNU OLUŞTURAN YAPILAR

Köyde genellikle tek katlı olan taş evler, ilkokul binası ve cami yapısı bulunmaktadır. Eğimli arazi üzerinde yerleşmiş olan köyün, topoğrafya ile uyumlu organik bir dokusu bulunmaktadır. Caminin kuzeybatısında uzanan geniş boşluk, köyün meydanı niteliğindedir . Bu meydanla bağlantılı ara sokaklar farklı yönlere uzanmaktadır.

Hacı Ömerli’deki cami ise yerel halk olmadığından işlevsizdir. Caminin dairesel taş sütunlu ve kemerli son cemaat yeri sonradan kapatılmıştır . Ahşap dikmeli kadınlar mahfili ve yuvarlak kemerli pencereleri olan harim oldukça yalındır.
Yapının minaresi kuzeybatı köşesine bitişiktir.

Köyde üstü tonoz formlu iki sarnıç yapısı vardır. Bunlardan biri köy girişinde olup, çevresinde 56 adet kuyu bulunduğu belirtilmektedir . Dağdan gelen suyun burada toplandığı, taşmayı engellemek üzere kuyular arasında bağlantı olduğu aktarılmaktadır. Diğer sarnıç ise, cami yapısının güneydoğusundadır.

Köy Evleri

Köydeki konutlar genellikle tek katlı olmakla birlikte, az sayıda “hanay” denilen alt katı depo, üstü ev olan yapı da vardır. Evler, Türk evi karakteristiklerini yansıtan, yalın kırsal yapılardır. Evlerin büyük bölümü kullanılmadığından bakımsız kalmakta ve yıpranmaktadır. Yerleşimde harabe durumuna gelmiş kısmen izleri algılanan örnekler de görülmektedir. Evlerin parsel büyüklüklerine bakıldığında, 70 ila 300 m2 arasında değişen çok farklı büyüklükte parseller olduğu görülmektedir.

Evler taş duvarlı, genellikle tek katlı ve düz damlıdır (Resim 9). Çatı bitiminde Muğla yöresinin gumelalarını çağrıştıran kayrak taşlar dikkat çekmektedir. Çeperdeki bu kayrak taşlar yerel taş olup, “kıygın” olarak adlandırılmaktadır. Düz damlı evlerde, ağaç tali kirişler üzerine çırpı, üstüne de “geven” denilen bitki serilmektedir.

DEĞERLENDİRME

Geçmişte yakın çevresine göre daha önemli yapılar içeren ve merkezi konumda olan Hacı Ömerli Köyü, 1970’lerde Aliağa Petrol Rafinerisi’nin kurulması sonrasında halkın burada çalışmaya başlaması ile terk edilmiş ve yerleşim köyün aşağısındaki ana yol yakınında bulunan Mavi Köşe Mahallesi’ne taşınmıştır.
Bu da, özgün durumda genellikle tek katlı ve düz damlı olan evlerin üst örtülerinin yıpranmasına, cephe ögelerinin yok olmasına neden olmuştur. Evlerin bir kısmı üst örtüleri dışında tümüyle ayakta iken, bazıları zaman içinde harabe durumuna dönüşmüştür. Bununla birlikte halk hayvancılık uğraşını sürdürmeyi bırakmamış ve evler hayvan barınağı olarak kullanılmış ve kullanılmaktadır.
Hacı Ömerli Köyü de, kentteki iş olanakları sebebiyle terk edilmiş olmasına karşın, yerel halkın köye ilişkin belirttiği sorunlar temiz su şebekesinin olmaması, yolun yapılmaması ve toplu taşıma sisteminin bulunmamasıdır. Korumanın temel ilkesi, yapıların yaşatılması ve sürekli bakımının sağlanmasıdır; dolayısıyla köyün tekrar yaşatılabilmesi için öncelikli olarak belirtilen hizmetlerin götürülmesi gereklidir. Aksi durumda, taş mimarisi ile çarpıcı olan köy kaderine terk edildiğinde zaman içinde hızla yok olmaya mahkûm olacaktır.

Eski Hacı Ömerli Köyü, etkileyici ve büyük ölçüde korunmuş özgün dokusu ile terkedilmiş geleneksel yerleşimlerin yeniden hayat bulması adına yapılabilecek çalışmalar için örnek oluşturabilecek potansiyele sahiptir.

Kaynak: Mimarlık, Planlama ve Tasarım Alanında Yeni Ufuklar
Fotoğraflar: Erol Şaşmaz
ESKİ HACI ÖMERLİ KÖYÜ - ALİAĞA Fotoğraf Galerisi