Yöreye özgü, yörenin gerçek egemen mimari mirası kabul edebileceğimiz taş yapılar genellikle 3 tip de kendini gösrerir:
Kare planlı (planda tek mekanlı) münferit taş yapılar,
Basit sıra evler, bitişik nizamlı,
Tek ev tipleri ,
Kare planlı tek yapılar, yüksekliklerinin genelde eşit en ve boyuna göre fazla oluşu ile “Kule ev” diye anılırlar. 1.5 veya 2.5 katlıdır. Demir giriş kapısı en alttaki depolama veya hayvan bağlamaya yarayan yarım kata açılır. Yandaki bir merdivenle bu katın üzerindeki ana yaşam katına çıkılır. Merkezi ocaklı ve tek veya iki adet demir parmaklık ve kepenkli küçük pencere, bu mekanın dışla ilgisini sağlar. Yatay bir kapakla kapatılan ahşap bir merdivenle yatak katına çıkılır. Bu katta dar ve basit bir gömme dolap bulunur. Zemin kata nazaran büyük ve ahşap kepenkli pencerelerin sayısı burada daha çoktur. Buradan dayama bir merdivenle çatı arası katına çıkılabilir. Çatı 4 meyillidir. Bu katta biri tam ön kapı üzerine diğeri arka cephenin bir köşesinde, 15-18 cm. çapında iki küçük çıkma vardır. Bunların evin korsanlar veya hırsızlar zorladığı zamanlarda savunma amacıyla kullanıldığı söylenir.
Basit sıra evler, hem eski, hem de Yeni Foça’da Rum Mahallelerinde çoktur. Yeni Foça papaz Mahallesi yapıları özellikle ilginçtir. Yapı ana kapılarının söve taşı payandaları ve kapıların büyüklükleri, pencere üstü çıkıntılarının farklılaşması dışında, tip aynıdır. Ön bahçe yoktur. Ev direkt 2-2,5 metrelik düz sokağa açılır. Ev cepheleri dar sokak mekanının çeperlerini oluştururlar.
Tek ev tipleri, ayrı nizam, sıvasızyığma taş yapılardır. Genelde 2 tam katlı olurlar. Bahçeleri arkada veya yanda olabilir. Çoğunluğu 19. Yüzyıl ve 20. Yüzyıl başlarında yapılmıştır. Levantenlerin İzmir ve civarında oluşturdukları yapı stili etkisi altında kalanları, kemerli ve girintili , 5 metre gibi yüksekliklere varan girişlere sahiptir.
CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
