CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
|
|
|
|
| DUYURULAR |  |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hisar Camii Çeşmesi – KONAK MERKEZ
Çeşme; Konak Mahallesi, 899 sokak üzerinde bulunan Hisar Camii’nin avlusundadır ve avlu girişinin doğusundaki muvakkit hanenin batı cephesinde, yuvarlak kemerli iki pencere arasına yerleştirilmiştir. Çeşmenin her iki yanında, daha düşük seviyede abdest alma yerleri bulunmaktadır.
Mimari Özellikleri
Zemin seviyesinden yaklaşık 30 cm. yukarıda bir platformun üstünde yükselen duvar çeşmesi; yuvarlak kemerli iki pencere araşma denk gelecek şekilde, mermer malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Çeşmenin dikdörtgen şekilli ayna taşı, iki yanda burmak sütuncelerle sınırlandırılmıştır. Tek musluğu bulunan çeşmenin yalak bölümü, yarım daire şeklindedir ve zemin seviyesinden yüksektedir. Bunun her iki yanında, sağlı sollu yerleştirilmiş sekiler mevcuttur. Yalak ve sekiler, ayna yüzeyinden dışarı doğru taşmaktadır. Dikdörtgen kesitli sekilerin dışa bakan dar yüzü, yuvarlatılmış olduğundan bodur sütunceleri anımsatmaktadır. Yaklaşık yalak seviyesinin yarısına kadar yükselen sekiler; oturmanın yanı sıra, su kaplarının konulmasına da olanak sağlamaktadır.
Süsleme Özellikleri
Çeşmenin ayna taşını iki yanda sınırlandıran burmak sütunceler; sekilerin üst seviyesinde başlayan kademeli kaidelere oturmaktadır. Kaideler, bitkisel motiflerle bezelidir. Yanlardaki sütunceler, ayna taşının üst kesimindeki bitkisel süslemenin orta seviyesine kadar yükselmekte ve uzun yaprakların ortasından çıkan bir kozalak motifi ile sona ermektedir.
Ayna taşındaki, kabartma tekniğinde yapılmış Barok karakterli bitkisel süslemeleri, iki adet çiçek rozeti üstünde yükselen antefiks motifi taçlandırmaktadır. Bunun alt kesiminde, kısa akantus yapraklarının oluşturduğu kadehi anımsatan desenin içinden çıkan uzun akantus yapraklarından birer adeti üstteki çiçek rozetlerine doğru uzanmakta ve iki yanda çevrelemektedir. Diğer ikisi ise aşağı doğru sarkmakta ve uçlarından çıkan “S” ve “C” kıvrımlı dalların iç kesimine yerleştirilmiş birer çiçek rozetinin üst kesimini çevrelemektedir. Kıvrım dalların ucu, altta volüt şeklinde sonlanmaktadır. Sözkonusu bezeme, meşe palamudu motiflerinden oluşan bir girland ile sınırlandırılmıştır. Pano üzerinde yer yer serpiştirilmiş lale motifleri de göze çarpmaktadır. Girlandın alt kesiminde, sülüs hat ile yazılmış ayet kitabesi bulunmaktadır.
Yazılarla, çeşmenin musluğu arasında; simetrik şekilde düzenlenmiş “S” ve “C”kıvrımlı, volütlü süslemeler, akantus yapraklarıyla birlikte kullanılmıştır. Bunların içinde laleyi anımsatan motifler dikkati çekmektedir. Süslemenin alt kesimi boyunca uzanan, dikdörtgen şekilli kabartmanın içine özgün şekline uygun bir musluk yerleştirilmiştir.
Korunma Durumu
Günümüzde, çeşmenin durumu oldukça iyidir. Suyu akmakta ve camiye gelenler tarafından kullanılmaktadır.
Tarihlendirme
Çeşmenin ayna taşı üzerinde bulunan kitabesinde yapım tarihi ve banisi hakkında bilgi verilmemiştir.
Kitabe metni şu şekildedir:
Bismillahirrahmanirrahim ve sekahüm Rabbihüm şeraben tahura.
Türkçe açıklaması ise şöyledir:
Rahman ve Rahim olan Allah'ın Adıyla Rableri onlara tertemiz içecekler ikram eder. (Kur’an-ı Kerim, İnsan Suresi 76/21)
İzmir milletvekili Dellal-başı zade. Ragıb Paşa’nm oğlu Mehmed Bey, 1870’li yıllarda caminin avlusunda küçük bir kütüphane ile muvakkithane bulunduğunu belirtmiştir. Çeşme, söz konusu muvakkithanenln avluya bakan duvarı üzerinde İnşa edilmiştir. Ancak kaynaklarda çeşmeden söz edilmemesi, muhtemelen daha sonraki yıllarda inşa edildiğini akla getirmektedir.
Çeşmenin banisine ve inşa tarihine ilişkin herhangi bir bilgi mevcut değildir. Ancak, çeşmenin yer aldığı Hisar Camii’nin yapım tarihi incelendiğinde; araştırmacılardan H. Gültekin, caminin H.1006/M. 1597-1598 yılında Aydınoğulları’ndan Özdemiroglu Yakup Bey tarafından yaptırıldığını ifade etmektedir. T. Baykara, yapının inşa tarihini H. 1001 / M. 1592 olarak belirtmektedir. M. Aktepe ise, geçmişte Yakub-Bey Camii olarak anılan yapıdan Kâtip Çelebi ve Evliya Çelebi’nin bahsetmesi nedeniyle caminin 17. yüzyılın ilk yarısında mevcut olduğunu, son cemaat yerinin ise H.1228 / M. 1813 yılında yapılan onarımda eklendiğini belirtmiştir. Ancak çeşmenin üst kesimine sonradan yerleştirilmiş bir tabelada “İzmir’de Cami Hayrat ve Yapma Koruma Derneği 1948” yazısı okunmaktadır. Bu durumda çeşme, muhtemelen 1813 yılında yapılan onarımlar sırasında veya tabela dikkate alınırsa 1948 yılında inşa edilmiş olmalıdır. Sonuç olarak süsleme özellikleri açısından da değerlendirildiğinde, 19. yüzyıl veya 20. yüzyılın ortalarına tarihlendirilebilir.
Kaynak: İzmir Kemeraltı bölgesindeki Osmanlı Dönemi Çeşmeleri ( R. Eser Gültekin)
Fotoğraflar: E.Şaşmaz |
| Hisar Camii Çeşmesi – KONAK MERKEZ Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  | |
|
