Çeşme;Konak Merkez ilçe, Basmane Etiler Mahallesi, 1281 sokakta tek katlı bir binayı anımsatır şekilde, depolu inşa edilmiştir.
Üzeri doğu batı yönde eğimli kırma çatıdır ve kiremit ile kaplanmıştır. Çeşmenin kuzey ve doğu cepheleri yandaki konutlara bitişik olup; güney cephesi 1281 sokağa, batı cephesi ise çıkmaz sokağa bakan köşede yer almaktadır.
Mimari Özellikleri
Çeşme; yığma yapı tekniğinde, kareye yakın dikdörtgen planlı ve depolu olarak inşa edilmiştir.Karşıdan bakıldığında adeta tek katlı, kırma çatılı bir evi anımsatmaktadır. Duvarlar, taş ve tuğla malzemenin birlikte kullanıldığı almaşık tekniktedir ve ön cephesi 1281 sokağa bakmaktadır. Bu cephede yer alan ayna taşı da, aynı malzemelerle cepheyi ortalayacak şekilde, duvarın alt kesimde İnşa edilmiştir. Bir çökertme içine, yerleştirilen ayna, sivri kemerle sonlandırılmıştır.
Üzeri sıva ile kaplı olduğundan lüle deliğine ait ize rastlanmamıştır. Çeşmenin önündeki yol seviyesinin yükseltilmesi nedeniyle yalak bölümü de. farkedilememektedir. Cephenin üst kesiminde ayna ile aynı hizada, sonradan kapatılmış bir pencere/açıklık yer almaktadır ve ön cephe üçgen bir alınlıkla sona ermektedir.
Çıkmaz sokağa bakan batı cephesinin köşeye yakın kesiminde, üzerinde ahşap hatıl bulunan sonradan kapatılmış bir kapı mevcuttur. Cephenin üst kesimi bir taş silme ile sonlanmaktadır. Almaşık duvar tekniğinde inşa edilen cephelerin, özgün halde sıva ile kaplı olduğu duvar yüzeyindeki kalıntılarından anlaşılmaktadır.
Süsleme Özellikleri
Herhangi bir süsleme unsuru içermeyen çeşmenin görünümü oldukça sadedir. Ancak, yer yer sıvaları dökülmüş almaşık duvar tekniği ile dikkati çekmektedir. Düzgün sıralı moloz taşların alt ve üst sıralarına yerleştirilen tuğla dizileri de farkındalık yaratmaktadır.
Korunma Durumu
Genelde iyi durumda olan çeşmenin üst örtüsünde yer yer çökmeler ve bitkilenme; taş duvar örgüsünde ise de malzeme kayıpları ve sıvalı yüzeyde dökülmeler mevcuttur. Ayrıca kapı vb. boşluklar kapatılarak özgün duruma müdahale edilmiştir. Lüle deliği ve yalak bölümü de kazı çalışması yapılarak araştırılmalıdır. Çeşme, özgün haline uygun bir şekilde onarılarak, kullanılır duruma getirilmelidir.
Tarihlendirme
Çeşmenin üzerinde herhangi bir kitabe mevcut değildir. Bölgede günümüze ulaşabilen Taşınmaz Kültür Varlığı niteliğindeki konut örneklerinin 19. yüzyılın sonlan ile 20. yüzyıl başlarına tarihlendirilmesi nedeniyle, çeşmenin de bu tarihlerde inşa edildiği düşünülebilir.
Kaynak: İzmir Kemeraltı bölgesindeki Osmanlı Dönemi Çeşmeleri ( R. Eser Gültekin)