CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
|
|
|
|
| DUYURULAR |  |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
URLA ESKİ TEKEL BİNASI /LOJMAN BİNASI (ARDİTİ KÖŞKÜ ) – URLA
Urla ilçesi, Yelaltı Mahallesi, Park Sokak üzerinde bulunan ve 705 m2’lik parsel alanına sahip Eski Tekel- Lojman Binası (Arditi Köşkü)‘ dır. Yapıya ait bahçe içerisinde ayrıca 766 m2’lik parsel alanına sahip üç katlı bir ambar binası bulunmaktadır.
Urla kent belleğinde “Eski Tekel Binası” olarak yer eden yapı aslında, 19. yüzyılın ikinci yarısında, Urla Musevi cemaatinin önemli ailelerinden biri olan Arditi ailesine ait bir konut olarak inşa edilmiştir. Arditi Köşkü olarak adlandırılan yapı, sahiplerinin etnik kökenine rağmen Türk Mahallesi’nde yer almaktadır.
Yapının inşa edildiği dönem, İzmir’de yeni bir konut tipi ortaya çıkmıştır. “Modern konutun temel niteliklerini taşıyan, ancak biçimsel olarak geleneksel konut türlerini çağrıştıran”, 19. yüzyılın son çeyreğinde çıkan bu yeni yapı tipinin ilk örnekleri Alsancak’ta (Punta’da) inşa edilmiş, ardından da tüm kente yayılmıştır. Urla’da da oldukça fazla örneği olan bu yapı tipi, ilçenin kültürel mirasını oluşturan mekânsal doku içerisinde önemli bir yere sahiptir. Dönemin yeni yapı tipinin bir örneği olan yapı, 1930’lu yıllara kadar Arditi Köşkü, 1950’lere kadar kısa bir süre Hükümet Konağı, ardından Adliye Binası ve 1950’lerden itibaren de Tekel Binası olarak kullanılmıştır. Sonrasında tütün toplama deposu olarak kullanılan yapı, 1970’li yıllarda bahçesine ambar binasının inşa edilmesiyle, idare ve lojman olarak kullanılmıştır. Her iki yapı da 2001 yılında Urla Belediyesi’nin mülkiyetine geçmiştir.
Aynı dönemde yapılan diğer yapılara kıyasla oldukça büyük bir parselde konumlanan yapının bahçesi 65x25 m ölçülerinde ve dikdörtgen planlıdır. Yapı sokağa değil, bahçeye ana cephe vermektedir.
Yapının yıllar içerisinde çeşitli kullanımlara ev sahipliği yapması, bazı yapısal ve fiziksel müdahaleleri de beraberinde getirmiştir. Yaklaşık 12x13 m ölçülere sahip olan yapı, yükseltilmiş bodrum üzerinde iki kattan oluşmaktadır. Oturtma-asma ahşap çatı ile örtülen yapının bodrum kat duvarları yığma, zemin ve birinci kat dış duvarları birleşik sistem, iç duvarları ise dolgulu ve dolgusuz ahşap karkas sistemle inşa edilmiştir. Bodrum katı çoğunlukla depolama amacıyla kullanılan üç bölümden oluşmaktadır.
Zemin katta ise altı bölüm yer almaktadır. Zemin kattan birinci kata üç kollu ahşap merdivenle çıkılmaktadır. Birinci kat, yapının Tekel Binası olarak kullanılmaya başlanması ile lojman olarak işlevlendirilmiştir. Zemin kat planıyla aynı şemaya sahip olan birinci kattaki bazı odalar lojman işlevi için yeniden düzenlenmiştir. Yapının, geniş, orta ve dar akslardan oluşan asimetrik plan şeması, cephe düzeninde de görülmektedir. Bahçeye bakan ön cephesi, en gösterişli cephedir. Bodrumun basık kemerli ve taş söveli pencereleri, zemin kat ve birinci katın ise taş söveli ve silmeli pencereleri, dökme demir korkuluklu giriş sahanlığı, dökme demir kapısı, konsollu ve korkuluklu balkonu ve cephenin köşelerine yerleştirilmiş alçı sütun başlıkları bulunmaktadır. Doğu cephesi ise en sade cephedir ve kapatılmış kapıların söveleri, servis mekânlarının küçük pencereleri izlenmektedir.
2013 yılında, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü tarafından rölöve, restitüsyon ve restorasyon projesi hazırlanan yapı, kurul tarafından projenin değerlendirileceği toplantının iki gün öncesinde bir yangın geçirmiştir. Yangın sonrası çatısının tamamı, birinci kat iç duvarlarının bir kısmı yanmış, merdiveni çökmüş, eşsiz süslemeleri söndürülme sırasında yoğun su nedeniyle zarar görmüştür. Yangın sonrası gerekli önlemlerin alınmaması sonucu yapıda geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelmiştir. Basında yer alan 18.08.2017 tarihli bir habere göre yapının Belediye’ye ait konukevi ve toplantı yeri olarak yeniden işlevlendirileceği belirtilmiştir.
Geleneksel ile modern arasında duran bu yapı içerdiği birçok karakteristik unsurla, Urla için ayrıcalıklı bir yere sahiptir. İlgili koruma kurulu tarafından 1999 yılında alınan farklı kararlar ile tescillenmiştir.
KAYNAK: İZMİR ENDÜSTRİ MİRAS ENVANTERİ
FOTOĞRAFLAR: EROL ŞAŞMAZ |
| URLA ESKİ TEKEL BİNASI /LOJMAN BİNASI (ARDİTİ KÖŞKÜ ) – URLA Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  | |
|
