CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
|
|
|
|
| DUYURULAR |  |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zeytinköy Dalyan köprüsü –Pamucak- (Selçuk )
İzmirin Selçuk ilçesi Pamucak sahilinde Zeytinliköy yakınlarında;
Küçük Menderes’in 800 m kuzeyinde Alaman Gölü dalyanı üzerinde / Bataklığı mevkii bulunur.
Ana gözlü - İki yöne hafif eğimli bir köprüdür.
Moloz taş ile inşa edilmiştir. yer yer kaba yonu taş, yer yer tuğla kullanımı görülmektedir. Kemerde tuğla-taş dönüşümü gözlenmiştir.Ancak mevcut durumda çok net bir düzenden söz etmek zordur. Yer yer 1 tuğla / 2 taş sıralaması izlenmekte, yer yer de her iki malzeme için adetler düzensizce değişebilmekte, kimi yerlerde tuğla yerine tuğla kırıkları gözlenmektedir. Cephe örgüsünde, iri taşların aralarının taş ve tuğla kırıkları ile doldurulduğu, yer yer dikdörtgen yüzeyli taş ve/veya tuğla parçalarının üst üste yatay istifiyle yapılmış çerçeve tekniğine ilişkin izler algılanmaktadır. Ancak bunlar sistemli ve belirgin olarak izlenememektedir.
Köprünün mevcut durumda ölçülebilen uzunluğu ~26 m; genişliği (dıştan dışa) ~3,5 m; en geniş gözün açıklığı ~8,5 m’dir. Kuzey kıyı ayağı yerli kaya üzerine inşa edilmiştir. Tabliye çok aşınmış, yer yer bilinçli tahrip edilmiş, yer yer de korkuluk kalıntılarının üst kesimleri 20 yy. çimentosu ile adeta konserve edilmiştir.
Yapı, İzmir I No.’lu KTVKK’nın 20.08.1991 / 3119 tarih v sayılı kararı
ile tescil edilmiştir.
Köprü, tam olarak bir ırmak köprüsü olmaktan çok, göz-bataklık üzerine inşa edilmiş bir köprüdür. Yüzyıllar içinde Küçük Menderes’in bir kolu ile beslenerek oluşmuş olan, Efes antik yerleşmesinin kuzeyindeki Çatal ve Gebekirse (Çakalboğaz ve Göbek Kilise) göllerinden gelen derelerle beslenen Alaman (Barbanton) Bataklığı/Gölü(?)’nün denize açıldığı noktada kayalık tepenin kenarına oturtulmak suretiyle inşa edilmiştir. Bugün bu kısımda gölün denizle bağlantısı kumullarla kesilmiş durumdadır.
Chandler’in, köprünün 3 gözlü olduğu yönündeki tanıklığı, halihazırdaki kalıntılarda izlenebilen göz adediyle uyumludur.
Köprünün ismi, tarihi harita ve seyahatname gibi kaynaklarda görsel veya metinsel olarak aktarılan, çevrenin fiziki durumuyla ilgili adlandırma ve betimlemelerden hareketle, tarafımızca verilmiştir.
Tarihlendirme;
Köprünün bir kitabesi yoktur. Ondan bahseden herhangi bir arşiv belgesine rastlanmamıştır. İ.T.K.V.E.’de köprü gerekçesiz-dayanaksız olarak Roma Çağı’na tarihlendirilmiştir.
Köprünün anlamlı olabilmesi için, makul olarak, yapıldığı dönemde iki kara parçası arasında geçit olması gerektiği aşikardır. Ancak Efes deltasında kıyı çizgisinin kronolojik seyri yüzyıllardan beridir tartışılan, üzerine düşünülen bir konudur.
Örneğin, tarihçi A. Külzer’in belirttiğine göre “Klasik Dönem Ephesos'u Artemision'dan sadece 1,2 km uzaklıktayken koyun alüvyonlarla dolması, Diadokhos Lysimakhos'u MÖ 287'de Artemision'un 2 km batısında [surları Bülbül dağı Panayırdağ’ın bazı kısımlarını kapsayan] yeni bir kent (Arsinoeia) kurmaya zorlamıştır.”
“Antik Dönem’den bu yana nehrin güney kıyısının giderek alüvyonlarla dolmasından dolayı [kent] kıyıdan birkaç kilometre içeridedir. Arkaik ve Klasik Dönemlerin kıyı şeridi 9 km daha doğudaydı; Roma limanı ise bugün denizden hemen hemen 6 km
uzaktadır.” Köprünün bulunduğu konumla ilgili noktasal jeololojik inceleme neticelerine rastlanmamıştır; ancak kıyı çizgisinin daha içlerde olduğu evrelerde köprünün bulunduğu konumun köprü inşasını anlamlı kılacak özellikte olduğunu düşünmüyoruz.
Köprüden, şu ana kadar sadece Chandler’in bahsettiğini saptayabilmiş durumdayız:
Köprünün, Chandler’in buraya uğradığı 1765’te ve Yüzbaşı Schindler’in askerî haritasını hazırladığı 19. yüzyıl sonralarında mevcut ve ayakta olduğu anlaşılmaktadır. Mimari özellikler ve behsi geçen seyyah tanıklıkları dikkate alınarak köprünün 17. yy. sonları ile 18. yy. ortaları arasında inşa edilmiş olabileceği kanısı ağır basmaktadır.
KAYNAK: BÜYÜK MENDERES, KÜÇÜK MENDERES ve GEDİZ HAVZALARINDAKİ TÜRK DÖNEMİ KÖPRÜLER ( Ender ÖZBAY )
FOTOĞRAFLAR: EROL ŞAŞMAZ (BAZILARI KAYNAK BELGESİNDEN) |
| Zeytinköy Dalyan köprüsü –Pamucak- (Selçuk ) Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  | |
|
