BÜBEROĞLU HACI MEHMET ÇARŞI CAMİ- ARMUTLU -KEMALPAŞA
İzmir ili, Kemalpaşa ilçesi, Armutlu kazası merkez çarşı içindedir.
Yapı Cumhuriyet mahallesindedir. Kuzeyden güneye doğru eğimli bir arazi üzerinde kurulmuştur. Bahçe duvarlarıyla çevrili bir avlusu bulunmaktadır. Avluda bir şadırvan yer almaktadır.
Fevkani bir kuruluşa sahip yapının inşa malzemesi taştır. Doğu yönünden iki diğer yönlerden tek katlı gibi görünmektedir.
Caminin doğu yönünde dört adet pencere bulunmaktadır. Pencereler yuvarlak kemerli ve dikdörtgen şekillidir. Bu pencerelerin üst hİzalarında eşkenar dörtgen şekilli birer küçük açıklık daha bulunmaktadır. Pencerelerin söveleri ve alt sıra pencerelerinin kemerleri kesme taştır. Güney cephede mihrabın iki yanında iki şer adet üst hizalarında e kenar dörtgen eklinde açıklıklar bulunan toplam dört pencere bulunmaktadır. Bu pencerelerin formları doğu cephede yer alan pencerelerle aynı özelliklere sahiptir. Ayrıca milırabın üst hizasında soradan kapatılmış bir öküzgözü pencere bulunmaktadır. Yapının batı cephesinde bir adet pencere bulunmaktadır. Doğu ve güney cephede bulunan pencerelerle aynı özelliklere sahip bu pencerenin alt bölümünün yarısı örülerek küçültülmüştür.
Minare yapının doğu duvarının kuzeyinde yer almaktadır. Sekizgen kaide taş malzemelidir. Sekizgen pahlı pabuçun her yüzünde birer sağır bulunmaktadır. İnce bir silmeyle geçilen silindirik gövde şerefe ve daha ince tutulan petek tuğla malzeme ile inşa edilmiştir. Külah, camekan eklindedir. Minareye sekizgen kesitli kürsünün güney kenarı üzerinde yer alan kapı aralığından girilmektedir. Ayrıca kürsünün üst kesiminde son cemaat yerine açılan ikinci bir giriş daha bulunmaktadır.
Betonarme malzeme ile sonradan inşa edilen son cemaat yerinin doğusu ahşap paravanla ayrılarak bir oda şekline dönüştürülmüştür. Son cemaat yerinin batısında son cemaat yerinin üzerine yerleştirilmiş kadınlar mahfiline çıkışı sağlayan bir merdiven yer almaktadır.
Yapının kuzey duvarı üzerinde ortada harim giriş, iki yanda ise birer pencere bulunmaktadır. Söveleri ve kemeri kesme taştan inşa edilmiş harim girişinin basık kemeri profilli konsollar üzerine oturmaktadır. Giriş açıklığının üzerinde bir kitabe levhası bulunmaktadır.
Dikdörtgen bir plan şemasına sahip harimin üzerini örten ahşap tavanın ortasında dikdörtgen şekilli bir göbek bulunmaktadır. Harimin kuzeyindeki kadınlar mahfili, demir malzemeli üzeri alçı ile sıvanmış üç adet sütun tarafından taşınmaktadır. Sütunlar arasına Bursa kemerleri yerleştirilmiştir. Güney duvarının doğusunda yer alan ikinci pencere sonradan kapatılarak içe açık bir niş şekline dönüştürülmüştür. Alt sıra pencerelerinin hemen üzerinde bitkisel motifli alçı süslemeler görülmektedir. Üst sıradaki eş kenar dörtgen şekilli açıklıkların aralarında alçı malzemeli, içinde dini içerikli yazılar ve bitkisel motifler bulunan madalyonlar yer almaktadır.
Yarım daire profilli mihrap sade bir görünüme sahiptir. Profilli silmelerle çerçevelenmiş mihrap nişinin iki yanında bulunan sütunceler, baş aşağı yerleştirilmiş pramidal birer başlığa sahiptir. Kavsara köşeliklerinde iri birer çiçeği hatırlatan süslemelere yer verilmiştir. Alınlık bölümünde, dikdörtgen şekilli bir pano içine alınmış ayet kitabesi bulunmaktadır. Kitabe levhası "C" ve "S" kıvrımlı çiçekli dallardan meydana getirilmiş konturla üç yönden çevrilmiştir. Milirabın üst kesiminde dışardan algılanan, ancak kapatılarak içine yazı yazılan bir öküz gözü pencere bulunmaktadır. Mermer minber son yıllarda inaşa edilmiştir.
Dış cephelerde süsleme yoktur. Yapı içinde tavanın ortasına yerleştirilen göbek, mihrap da ve pencerelerin üstlerinde kıvrım dallardan meydana gelen alçı süslemeler, yapıya hareketlilik katmak tadır. Çarşı camiinin hariminde özellikle pencere tepeliklerinde görülen süslemelerin benzerleri İzmir Kemeraltı Camii (1812), İzmir Hisar Camii (XIX. yüzyılda yapılan onarım), İzmir Şadırvanaltı Camii'nde (1815 yılındaki onarım) görülmektedir.
.. Yapının harim girişi üzerinde inşa kitabesi bulunmaktadır.
Çarşı (Büberoğlu) Camii - Armutlu, İnşa kitabesi
Kitabenin Türkçesi şöyledir:
1. Sahib-i cevd-i saha HJcı Mehmed ehl-i hayr / mahz avn-ı hakla yapdırdı bu hayratı hernin
2. Zenbini mağfur edüb h.ık sa'yini me kur ede / Büberoğluna olsun her um urunda mu in
3. Süyledim tarihin altı zamml.ı hesap / cami-ira'na tamam oldu selaya mü'minin sene 1302
Kitabeye göre cami Büberoğlu Hacı Mehmet tarafından H..1302 /M. 1884-85 tarihinde inşa ettirilmiştir.
Ayrıca ebced ile de tarih düşürülmüştür. Ebcedli tarih ise H.1300 /1882-83'dür. Aradaki iki yıllık farkın neden kaynaklandığı bilinmemektedir. Ancak kitabenin metninin inşaata başlanan 1300 tarihinde hazırlandığı ve inşaatın 1302'de bitiridiği gibi bir görüş ileri sürülebilir.
KAYNAK: KEMALPAŞA KÜLTÜR VE ÇEVRE SEMPOZYUMU / 1999
Kemalpaşa ve çevresinde Türk-İslam Eserleri-I (Ar. Gör. Harun ÜRER)
FOTOÄžRAFLAR: EROL ÅžAÅžMAZ
BÜBEROĞLU HACI MEHMET ÇARŞI CAMİ- ARMUTLU -KEMALPAŞA Fotoğraf Galerisi
CAM%C4%B0%C4%B0%202.jpg)
